Prokrastynacja. Jak nie odkładać działania na później?

Słowo prokrastynacja zrobiło w ostatnich latach zawrotną karierę. Niemal każdy, słysząc po raz pierwszy profesjonalną nazwę zjawiska związanego z patologicznym odkładaniem ważnych czynności na później, wykrzykuje: „Mam to! Znam! Nie wiedziałem(-am) tylko, że tak ładnie się to nazywa”.

Po chwili euforii przychodzi chwila refleksji. No dobrze, i co teraz? Czy istnieje magiczny sposób na to, żeby przestać prokrastynować? I tak, i nie. Sposoby istnieją, magiczne jednak nie są.

Dlaczego to robię?

Możliwych przyczyn prokrastynacji jest wiele. Psycholodzy w pierwszej kolejności wymieniają często lęk przed porażką. Wszystkie jednak prowadzą do tego, że odwlekanie działania w czasie jedynie pogarsza problem. A jednak niektórzy uzależniają się od działania pod ogromną presją czasu. Kiedy już bowiem dotrzemy do momentu, w którym wykonanie zadanie staje się praktycznie niemożliwe, a mimo tego zmobilizujemy się i wykonamy je tzw. rzutem na taśmę, sukces ma wyjątkowy smak.

Z drugiej strony, jeśli w takich warunkach jednak nie uda nam się ukończyć zadania, wcale nie myślimy źle o swojej kompetencji – przecież każdemu by się nie udało. Możemy wówczas spokojnie przyznać, że miewamy problemy z systematycznością, jednak nasze wyobrażenie o własnej inteligencji i zdolnościach pozostaje nieskalane. To pułapka, w którą często wpadają perfekcjoniści – wolą nie wykonać zadania wcale niż wykonać je na niesatysfakcjonującym dla siebie poziomie.

Co tracę?

Każdy wytrawny prokrastynator zna jednak cenę takiego działania – jest nią życie w ciągłym napięciu, niemożność pełnego zrelaksowania się i prawdziwego odpoczynku. Wykonanie zadania na ostatnią chwilę (lub zrozumienie, że już nie zdąży się go wykonać) przynosi tylko chwilową satysfakcję i/lub ulgę.

To najbardziej oczywista z ciemnych stron prokrastynacji. Kolejną jest to, że prokrastynując, nie rozwijamy siebie i swojego potencjału. Osoby, które zwykły odkładać wszystko na ostatnią chwilę, a potem przezwyciężyły ten nawyk, bywają porażone odkryciem, ile można zrobić działając systematycznie. Efekty nieodkładania działania są bowiem dużo bardziej spektakularne niż chwilowy sukces prokrastynatora. Kim byłbyś/byłabyś, gdybyś systematycznie pracował(a) nad swoimi umiejętnościami i regularnie praktykował(a) w dowolnej dziedzinie? Odpowiedź czeka tuż za rogiem.

Jak przestać prokrastynować?

To pytanie pojawia się często, a odpowiedź na nie brzmi: najlepiej natychmiast. W anglojęzycznym Internecie bez trudu znajdziemy porady w stylu „Jak przestać prokrastynować w trzech (czterech, siedmiu, dziesięciu…) prostych krokach”. Czytanie takich artykułów to nierzadko kolejna forma prokrastynacji, po dotarciu do końca myślimy bowiem o tych 3/4/7 czy 10 krokach i… postanawiamy zająć się nimi w najbliższej przyszłości (Jutro. W przyszłym miesiącu. Za godzinę). W istocie jednak wybór jest prosty i tylko jeden. To wybór między tym, czy w danym momencie zajmiemy się projektem lub zadaniem, którym powinniśmy, czy czymś innym.

Pierwszy sekret zwalczenia prokrastynacji leży w tym, by decyzję o działaniu podjąć na tyle szybko, żeby nie urosła do rozmiaru, w którym jej podjęcie zacznie nas przytłaczać (parafrazując klasyka: Teraz, prędko! Zanim dotrze do nas, jakie to ważne).

Na szczęście im częściej uda Ci się zabierać do działania bez zwłoki, tym łatwiej wykonasz zadania, które postawisz przed sobą w przyszłości. A uczucie lekkości, satysfakcja i myśl „Dlaczego odkładałem/am to tak długo?” to nagrody same w sobie.

Więcej na temat prokrastynacji dowiesz się z Pigułki wiedzy – Jak nie odwlekać działania. Metoda 10 minut – wypróbuj bezpłatnie.