Lifelong learning

Janusz Korczak w swoim „Królu Maciusiu Pierwszym” ustami bohaterów „wysłał” dzieci do pracy, a dorosłych do szkoły. Skończyło się to zapaścią gospodarczą oraz wojną. A dla samego króla – karą śmierci. Spokojnie, w ostatniej chwili został ułaskawiony. Dorośli w szkole to faktycznie utopia? My wyznajemy lifelong learning.

Prawnuki czy podręczniki?

W 2015 roku w czasie francuskiej matury padł rekord: różnica wieku między najmłodszym i najstarszym maturzystą wyniosła 80 lat. Junior miał lat 13 i 8 miesięcy, a senior liczył sobie aż 93 lata i podchodził do matury o profilu humanistycznym. Możemy jednak powiedzieć, że dziadek-maturzysta był młodzikiem w porównaniu do lekarki Ingeborg Rapoport. Mając 102 lat obroniła doktorat na uniwersytecie w Hamburgu. Temat pracy dotyczył dyfterytu u niemowląt. Również w wieku 102 lat prawnik Brian Lowe postanowił dłużej nie czekać i zrobić magisterkę na uniwersytecie w Cambridge. No tak, ale to są dorośli wśród dorosłych. Co powiecie o 90-letniej akuszerce z Kenii, która zapisała się do szkoły podstawowej? Priscilla Sitienei chodzi na lekcje razem ze swoimi sześcioma prawnukami, a jej nowi koledzy i koleżanki mają od dziesięciu po czternaście lat.

Pokutuje przekonanie, że nauka jest dla młodych, a po ukończeniu pewnego wieku zdobywanie wiedzy jest procesem bolesnym i długotrwałym. Jak widać na powyższych przykładach, uczyć się można nawet w dość sędziwym wieku, a jeśli po 80-tce można zdobyć dyplom wyższej uczelni, to co nas hamuje przed zdobywaniem wiedzy w wieku 30, 40 czy 60 lat?

Hamulce

Niska samoocena

Wielu z nas z radością opuściło mury szkół i uczelni, a wspomnienia z nudnych, ale obowiązkowych wykładów nie należą na najmilszych. Niekiedy na to wszystko nakłada się wpojona nam przez szkołę informacja zwrotna, że nie mamy zdolności, jesteśmy leniwi i ogólnie „do niczego się nie nadajemy”.

Zauważ jednak, że polskie szkoły (choć powoli się to zmienia) promują głównie naukę pamięciową. A przecież zgodnie np. z teorią inteligencji wielorakich H. Gardnera każdy z nas dysponuje przynajmniej dziewięcioma typami inteligencji (np. interpersonalną, intrapersonalną czy przestrzenną). Te nasze talenty są często nieodkryte lub uważamy je za mniej wartościowe. Nic bardziej mylnego.

„Uczenie się nigdy nie przychodziło mi łatwo”

Dobrze, a czy kiedykolwiek uczyłeś(-aś), jak się uczyć? Nie ma osób, które automatycznie zapamiętują to, co zobaczą lub usłyszą. Według naukowców nawet wielcy mnemoniści (np. Szereszewski), którzy potrafili odtworzyć kolejność skomplikowanych kombinacji cyfr zasłyszanych 20 lat wcześniej, stosowali specjalne strategie i techniki uczenia się. Te techniki były stosowane wraz z treningiem coraz bardziej automatycznie i nieświadomie. Ty także możesz z łatwością poszerzyć swój warsztat metod uczenia się, np. o technikę haków pamięciowych.

Wyobraź sobie, że cyfry:

1 to świeca,

2 – łabędź,

3 – jabłko,

4 – krzesło,

5 – hak. Powtórz sobie te symbole kilka razy, możesz też je narysować.

A teraz spójrz: w 1254 urodził się Marco Polo.

Zobacz w wyobraźni, jak Marco Polo jako noworodek płynie do Chin, trzyma w ręku święcę, której gorący wosk pali mu dłonie. Nagle patrzy w dół i widzi, że płynie na ogromnym skrzeczącym łabędziu, który zamiast skrzydeł ma dwa ciężkie zardzewiałe haki. Marco mdleje z przerażenia, ale na szczęście opada na miękkie krzesło. Powtórz sobie jeszcze raz ten „film”, zajmij się czym innym, a po jakimś czasie spróbuj odtworzyć datę narodzin Marca Polo.

Nauka tak, szkoła nie

Być może nawet chcesz się uczyć, ale wizja „wysiadywania” na zajęciach czy wykładach Cię odrzuca. Świetnie, wcale nie musisz zapisywać się na studia. Edukacja dorosłych jest częścią koncepcji uczenia się przez całe życie („lifelong learning”), które zyskało popularność dzięki Komisji Europejskiej. Komisja założyła, że do 2020 roku przynajmniej 15% dorosłych obywateli Unii Europejskiej podejmie naukę w ramach „lifelong learning”. „Uczenie się przez całe życie” to zarówno edukacja formalna (akademicka, techniczna), jak i nieformalna, np.: w miejscu pracy, na zasadzie wymiany międzypokoleniowej (wnuki uczą dziadków korzystać ze skype’a), z przyjaciółmi (wspólna nauka gry na bębnach), przez internet. Celem takiej nauki może być zdobywanie nowych umiejętności i kwalifikacji oraz poszerzanie wiedzy. Obydwa zarówno do celów zawodowych, jak i osobistych lub społecznych. Wybierz to, co Cię interesuje i ciesz się nauką, nawet jeśli nie będą to studia podyplomowe na wydziale prawa prestiżowej uczelni.

Ale w zasadzie po co…

Prababci Priscilli z Kenii nikt do chodzenia do szkoły nie zmuszał – postanowiła nauczyć się czytać i pisać, żeby samodzielnie zgłębiać Biblię i spisać swoją wiedzę medyczną. Kluczowa więc jest motywacja uczącego się (o motywacji dowiesz się więcej tutaj). A co, jeśli nie czujesz potrzeby, aby zgłębiać kolejną dziedzinę wiedzy? W tej sytuacji może przekonają Cię przesłanki zdrowotne. Naukowcy dementują opinię, jakoby rozrywki umysłowe zapobiegały chorobie Alzheimera. Podkreślają, że mogą opóźnić pojawienie się choroby i zapewnić lepszą jakość życia w starszym wieku. W uproszczeniu można powiedzieć, że trenując nasz mózg, powiększamy jego zasoby poznawcze. Im większe zasoby rezerwowe, tym większa prawdopodobność, że nie odczujemy przykrych konsekwencji drobnych uszkodzeń mózgu w późniejszym wieku. Od nas zależy więc, w jakiej formie intelektualnej spędzimy emeryturę. Rekomendowane są wszelkie aktywności stymulujące intelektualnie: gry, nauka języków obcych, uczenie się „na pamięć”, czytanie. Dodatkowo także uczestnictwo w życiu kulturalnym i społecznym. Jeśli starość wydaje Ci się zbyt odległa, aby się o nią martwić, zwróć uwagę na to, że choroba Alzheimera nie dotyka wyłącznie osób w podeszłym wieku. Chorują na nią także niektórzy 40- i 50-latkowie.

Twarde dane

Na koniec argument, który być może wyda się oczywisty. Osoby bardziej wykształcone są mniej narażone na bezrobocie, na wahania koniunktury oraz na trudną sytuację w czasach recesji, dłużej też pozostają na rynku pracy (źródło: IBE, Edukacja i rynek pracy, 2015). Dotyczy to edukacji formalnej. Jednakże w badaniach zestawiających kompetencje osób aktywnych na rynku pracy oraz bezrobotnych widać, że znaczna różnica jest na poziomie umiejętności praktycznych (obsługi komputera, znajomości języków obcych, prawa jazdy). Posiadając szeroki wachlarz umiejętności, jesteśmy bardziej elastyczni przy szukaniu pracy. Stajemy się częścią mobilnego społeczeństwa wiedzy, które ma być odpowiedzią Europy na wyzwania współczesnego świata gospodarczego i społecznego.

Dorośli mają mniej czasu na naukę, ale mogą do niej podejść w pełni świadomie i realnie wpływać na jej efekty. Wystarczy uwierzyć w swoje możliwości, dobrać odpowiednie techniki i metody pracy oraz wybrać interesujący temat. W późniejszych latach cieszyć się zdrowiem, a doraźnie – nie martwić o sytuację na rynku pracy. Prababcia Priscilla powtarza: skoro ja mogę, to czemu nie Ty?

Źródła:
http://www.senioractu.com/Shigemi-http://apprendreaeduquer.fr/neurobiologie-et-education-un-lien-entre-consumerisme-manque-denthousiasme-et-besoins-insatisfaits-dans-lenfance/Hirata-le-plus-vieux-diplome-au-monde-_a19061.html
http://etudiant.lefigaro.fr/international/actu/detail/article/a-102-ans-elle-passe-et-obtient-sa-these-15421/
http://etudiant.lefigaro.fr/bac/bac-actu/detail/article/bac-2015-le-plus-jeune-candidat-a-13-ans-le-plus-age-93-ans-15339/
http://etudiant.lefigaro.fr/bac/bac-actu/detail/article/bac-2016-seulement-68-ans-d-ecart-entre-le-plus-jeune-et-le-plus-age-des-candidats-20485/
http://ici.radio-canada.ca/nouvelle/711582/etudier-faculte-medecine-universite-de-sherbrooke-plus-de-35-ans
http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/12122232/Oldest-MA-student-at-Cambridge-MA-University-is-Brian-Lowe-aged-102.html
http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/kenya/11364682/Kenyan-grandmother-90-worlds-oldest-primary-school-pupil.html
http://eduscol.education.fr/numerique/dossier/archives/eformation/tout-au-long-de-la-vie
http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework_fr
http://ec.europa.eu/education/policy/adult-learning_fr
https://aqnp.ca/documentation/degeneratif/vieillir-en-bonne-sante-cognitive/
http://www.alzheimer.ca/fr/About-dementia/What-is-dementia/Shattering-the-myths
http://eduentuzjasci.pl/publikacje-ee-lista/raporty/268-raport-z-badania/ibe-ee-raport-edukacja-i-rynek-pracy/1282-ibe-ee-raport-edukacja-i-rynek-pracy.html